Sanayileşmemizin ve Eti A.Ş. ‘nin Hikayesi…

Özellikle son yıllarda Seydişehir’in hem eski tarih hem de Roma ve Heneisnk dönemi Selçuklu, Osmanlı ve yakın tarihimiz ile ilgili akademisyenlerimizin, tarihçilerimizin gönüllü çalışmaları bu güzel ilçemizin geçmişine bir ışık tuttu. Bu dönemlerle ile ilgili azımsanmayacak kadar makale ve kitaplarında yayınlanması büyük bir boşluğu doldurdu. Son olarak Gazetemizin yazarı Sayın Hakkı Balcı ‘nında seydişehir folklorü ile ilgili geniş çaplı çalışması baskı aşamasında. Bu alanda önemli bir boşluğu dolduracak nitelikte... Duayen Bahattin Paslı ve kitapları ile kültürümüzü gelecek nesillere aktaran yazarlarımız doyurucu eserlere imza atıyorlar. Hepsine müteşekkiriz. Seyit Harun Veli ile başlayan ticaret bu amaçla kurulan vakıflar, birincil alüminyumun üretilmeye başladığı yıllara ve bugüne kadar olan ticari ve sanayiye dayalı gelişimin yazılı hale getirilmesi gerekli ve önemlidir. Hiç kuşkusuz Alüminyum tesisleri ilçemize hem sosyal hem iktisadi anlamda çok büyük değerler kazandırmıştır. Bugün Türkiye’nin en ücra köşesinde bile Alüminyum Tesislerinde çalışmış kişilere rastlarsınız. Süreçte özelleştirme idaresinin verdiği kararlar ve uygulamalar, bizim verdiğimiz duygusal kararlar ve yaşananlar. O günlerden bu günlere özelleştirmenin etkileri. Toplumsal olayların tesis içi ve ilçemiz üzerinde ki ekonomik ve sosyal etkileri üzerine yapılacak derleme ve değerlendirmeye muhtaç bir çalışmaya ihtiyaç var.  Alüminyum Tesislerin hikayesini ortaya koyan çok kapsamlı bir çalışma olmadığını düşünüyorum. Biz Seydişehirliler olarak fabrikanın kuruluşunu her yıl kutlayarak fabrikamızın kıymetini bilen bir toplumduk. Çok kıymetli bir kadrosu vardı. Hatta bu kadro tekrar bir Alüminyum Tesisleri kurabilecek niteliğe de sahipti. Bende oradan emekli oldum. Osman Aykaç, Abdullah Çamlı ve kıymetli hemşerimiz İbrahim Uz Beyin genel müdürlüklerini görmüş ve şu anda Eti A.Ş. Genel Müdürlüğü’nü de yapan Mehmet Arkan Beyle de çalışmış. Özellikle stok sevk ve satış konusunda baya bir bilgi birikimim var. Şu anda 3 klasör dolusu fabrikamızın hikayesine ışık tutacak önemli bir arşivim bulunuyor. İlk madeni bulan Mümin Dede ‘den tutun, fabrikanın temelini atan rahmetli büyük devlet adamı eski cumhurbaşkanımız Süleyman Demirel, fabrikanın ilçemize kurulmasında büyük savaş veren, ilçemiz milletvekillerinden Necati Kalaycıoğlu ile sadece fabrikayı konuştuğumuz özel röportajımız, fabrikanın kuruluşuna birinci ağızdan doğru bilgi aktarımlar idi. Fabrika rayına oturuncaya kadar Rusların teknik desteği 1980li yıllarda rahmetli Özal ‘ın özelleştirme düşüncesi 1990lı yıllarda ise modernizasyon için Kırka Boraks ile beraber fabrikanın A. Ş. ‘ye dönüşmesi,  Almanlarla ve Ruslarla modernizasyon için yapılan görüşmeler o zamanın yetkililerinden aldığımız bilgiler hala kütüphanemizin rafında bir dosya olarak duruyor. Kuruluşunda Antalya limanı ve Oyma Pınar barajının Eti A.Ş. bünyesine katılmasındaki amaçlar. Fabrikanın en önemli gideri enerji olduğu için hem fabrika yetkililerinin hem de Seydişehir heyetinin fabrika için yapılan Oyma pınarı tekrar fabrikaya bağlanması veya elektrik sübvansiyonu uygulanması için gösterilen çabalar, stratejik öneminden dolayı tüm ülkenin Alüminyum ihtiyaçlarının giderilmesi için ülkemizi düşünen üretim politikası. İstihdamı artırmak için İnterengo France ( Fransız şirketi) , Energo İnvest (İngiliz Şirketi) ve Etibank ile birlikte kurulan Etizeolit Kimya Sanayi ve Ticaret A. Ş. hattanenin daha da genişletilmesi Çalışmaları sülfatın pazarlama ağını genişleterek üretiminin artırılması ( özelleştikten sonra kurulan Etizeolit Şirketi fes edildi. Sülfat ve Alüminada kapatıldı.) Özelleşme arifesinde stadyumun ve bekarlar sitesinin olduğu bölümü Üniversite’ye vermek. Lojmanlar bölgesini Belediye’ye aktarmak. Tabi ki özelleştikten sonraki Alüminyum Tesisleri’nin durumu. Kaleme alınacak Seydişehir Sanayileşme tarihi hem doğru bilgilendirme hem de gerçeklerle yüzleşme açısından önemli bir çalışma olacaktır. Bu çalışmanın kitaplaşması konusunda somut adımlar atma noktasına gelindi. Umarım faydalı olur.